Kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi xanh: Cú hích cho tăng trưởng 2 con số

Ngày 16-12, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và Chính phủ đồng tổ chức Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 (VEPF) với chủ đề “Kinh tế Việt Nam phát triển nhanh, bền vững, chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số”. Diễn đàn gồm 1 phiên toàn thể cấp cao và 2 phiên chuyên đề.

Chuyển đổi xanh – cú hích cho tăng trưởng 2 con số

Phát biểu tại phiên chuyên đề về kinh tế tuần hoàn, Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Phạm Đại Dương cho biết, để hiện thực hóa các mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, Việt Nam cần một cú hích đổi mới mạnh mẽ về mô hình tăng trưởng, hướng tới tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 – 2030.

Và mô hình tăng trưởng mới này phải bảo đảm tính bền vững, toàn diện và bao trùm, không chỉ tập trung vào tốc độ mà còn nhấn mạnh đến chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh.

Theo ông Dương trọng tâm của mô hình là các chuyển đổi mang tính cách mạng, bao gồm: Chuyển đổi số để kiến tạo nền kinh tế số, xã hội số; chuyển đổi xanh để phát triển hài hòa với thiên nhiên, thích ứng với biến đổi khí hậu; thực hiện các cam kết quốc tế.

Đồng thời chuyển đổi cơ cấu và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế tri thức.

Ông Dương còn khẳng định chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là xu thế tất yếu, không phải là lựa chọn mà là yêu cầu khách quan. Chuyển đổi số giúp nâng cao năng suất lao động, hình thành các mô hình kinh tế số, giá trị gia tăng cao. Và chuyển đổi xanh tạo nền tảng phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, không đánh đổi tương lai môi trường để lấy tăng trưởng ngắn hạn.

“Hai quá trình này không tồn tại độc lập mà gắn kết chặt chẽ, bổ trợ lẫn nhau, gọi là chuyển đổi kép”.

Chuyển đổi xanh vẫn còn thách thức

Cũng tại phiên chuyên đề, Thứ trưởng Bộ NN&MT Lê Công Thành cho biết, nhận thức rõ tầm quan trọng của phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn, Việt Nam đã xây dựng định hướng tương đối toàn diện ở cấp độ chiến lược quốc gia.

Ví như, Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; cùng với Luật Bảo vệ môi trường, Chính phủ đã ban hành các Nghị định hướng dẫn, quy định về kinh tế tuần hoàn, quản lý chất thải, mua sắm xanh và phát triển công nghiệp môi trường.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có những bước tiến quan trọng trong hoàn thiện hành lang pháp lý về giảm phát thải khí nhà kính; phát triển thị trường carbon, tạo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ trong nước và quốc tế.

Một dấu mốc quan trọng khác là việc ban hành tiêu chí môi trường và xác nhận dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh tại Quyết định số 21 của của Thủ tướng Chính phủ. Quy định này hướng dòng vốn đầu tư vào các dự án thân thiện với môi trường.

“Những văn bản này thể hiện sự chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ của hệ thống chính trị trong việc kiến tạo thể chế cho chuyển đổi xanh”, Thứ trưởng khẳng định.

Ngoài ra, Việt Nam cũng ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực trong thực tiễn khi xu hướng xanh hóa sản xuất và tiêu dùng đang lan tỏa mạnh mẽ.

Trong nông nghiệp, nhiều mô hình nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp phát thải thấp được triển khai; doanh nghiệp, hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao, nhà kính, kiểm soát môi trường…

Trong công nghiệp và xây dựng, các khu công nghiệp sinh thái, công trình xanh từng bước hình thành… Đồng thời, tín dụng xanh tăng trưởng, tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và nông nghiệp xanh.

Song, vẫn theo Thứ trưởng Bộ NN&MT, quá trình phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân gặp khó khăn về vốn, công nghệ và năng lực quản trị. Các thị trường mới như thị trường carbon, tín chỉ đa dạng sinh học, bảo hiểm xanh chưa được vận hành đồng bộ. Khuôn khổ pháp lý cho một số công cụ tài chính xanh vẫn đang trong quá trình hoàn thiện…

Để khắc phục những hạn chế trên, Bộ NN&MT đã xác định một số định hướng hành động trọng tâm trong thời gian tới.

Cụ thể, quán triệt quan điểm phát triển kinh tế – xã hội gắn với bảo vệ môi trường là tư duy xuyên suốt.

Cùng với đó, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn thông qua cơ chế, chính sách khuyến khích nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ thân thiện môi trường trong các ngành công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp…

Mặt khác, nâng cao hiệu quả phát triển nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp sạch, nông nghiệp giá trị cao gắn với bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Ngoài ra, ưu tiên đầu tư hạ tầng sinh thái đa mục tiêu, các công trình ứng phó biến đổi khí hậu; phát triển các khu nông nghiệp sinh thái, khu công nghiệp carbon thấp và hệ thống logistics bền vững…

Vậy cần bắt đầu kinh tế tuần hoàn như thế nào?

“Vậy, Việt Nam nên bắt đầu kinh tế tuần hoàn từ đâu?”, đó là câu hỏi của bà Francesca Nardini, Phó Trưởng đại diện UNDP tại Việt Nam nêu tại phiên chuyên đề.

Bà cho rằng Việt Nam cần có cách tiếp cận tập trung và thực tiễn. “Thông qua các mô hình thử nghiệm, chúng ta có thể đánh giá rủi ro, cơ hội và lợi ích, từ đó đưa ra các giải pháp vững chắc hơn”.

Theo UNDP, nông nghiệp và lương thực, thực phẩm có tiềm năng rất lớn để áp dụng các giải pháp tuần hoàn. Ngoài ra, ngành năng lượng cũng là một trụ cột then chốt.

Nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và triển khai các giải pháp tuần hoàn trong lĩnh vực này sẽ giúp giảm ô nhiễm và tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

“Các ngành như nhựa, dệt may, điện tử và đồ uống nếu được cải thiện thông qua thiết kế sản phẩm tốt hơn, kéo dài vòng đời vật liệu và tăng tỷ lệ tái chế, có thể tạo ra giá trị kinh tế cao hơn”, đại diện UNDP nói và nhấn mạnh, Việt Nam cần hành động mạnh mẽ hơn, biến kinh tế tuần hoàn thành chiến lược phát triển.

Thúc đẩy thí điểm, tạo việc làm, nâng cao kỹ năng, thu hút đầu tư công và tư, phát triển tài chính bền vững.