Mỹ sau một năm siết nhập cư: Giá cả tăng, khắp nơi thiếu người

Theo báo New York Times (NYT), nền kinh tế và đời sống xã hội Mỹ đang đối mặt với những hệ lụy lớn sau chính sách nhập cư của Tổng thống Mỹ Donald Trump: từ tình trạng thiếu hụt lao động trầm trọng đến sự đứt gãy trong các dịch vụ thiết yếu như y tế và giáo dục.

Thiếu nguồn lực nhập cư, kinh tế địa phương chao đảo

Theo ước tính của Oxford Economics, nhập cư ròng vào Mỹ hiện chỉ còn khoảng 450.000 người mỗi năm – giảm mạnh so với mức 2-3 triệu người dưới thời chính quyền ông Joe Biden.

Trong khi đó, chính quyền ông Trump cũng đã trục xuất hơn 600.000 người, đồng thời tăng phí visa và cắt giảm tiếp nhận người tị nạn, khiến nước Mỹ giờ đây “đang dần đóng cửa với thế giới”.

Dù các chính sách này nhằm mục đích bảo vệ việc làm cho người bản xứ, nhưng thực tế kinh tế lại cho thấy một kịch bản trái ngược.

Tại bang Louisiana, tình trạng thiếu nguồn lực lao động quốc tế khiến các công ty xây dựng chật vật tìm kiếm thợ mộc.

Hay ở bang West Virginia, nhiều bệnh viện đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân sự khi hàng loạt bác sĩ và y tá quốc tế hủy kế hoạch đến Mỹ do lo ngại không xin được thị thực hoặc không thể ở lại lâu dài.

Tại các nhà máy chế biến thịt heo ở Marshalltown (bang Iowa), các nhà máy phải sa thải công nhân khi giấy phép lao động hết hạn.

Tại các viện dưỡng lão ở Florida, tình trạng thiếu người chăm sóc cũng trở nên tồi tệ khi 9% lực lượng lao động (chủ yếu từ Cuba, Haiti, Venezuela) bị buộc thôi việc.

Trong ngành cảnh quan và xây dựng, việc thiếu lao động lành nghề đã đẩy tiền lương lên cao, vô hình trung khiến giá dịch vụ và giá nhà tăng vọt, gây trì trệ công trình và áp lực ngược lên người tiêu dùng Mỹ.

Bà Heidi Hogan, quản lý một công ty kiến trúc tại Iowa, chia sẻ về trường hợp một kỹ sư người Ukraine đang đứng trước nguy cơ bị trục xuất: “Nếu anh ấy không thể ở lại, tôi sẽ không thể tìm được ai khác” có kỹ năng tương đương trong vùng này.

Đời sống xã hội, văn hóa địa phương dần u ám

Không chỉ là câu chuyện kinh tế, bản sắc của nhiều địa phương cũng đang thay đổi. Tại thành phố Marshalltown (bang Iowa) – nơi người nhập cư chiếm gần 1/5 dân số và có 50 phương ngữ được sử dụng – các lễ hội địa phương đang thưa thớt. Nhiều phụ huynh nhập cư lo sợ bị trục xuất đến mức không dám cho con đến trường.

Các nhà thờ, cửa hàng, giải thể thao cộng đồng ở những khu dân cư nhập cư trở nên yên ắng. Nhiều gia đình rơi vào tình trạng mơ hồ về pháp lý, không dám ra ngoài, không dám đầu tư dài hạn dù đã sinh sống và đóng góp nhiều năm.

“Không có người mới đến, cộng đồng sẽ già đi và mất dần sức sống”, Thị trưởng đắc cử Marshalltown nhận định.

Tình trạng ngày càng nhiều lao động nhập cư bị trục xuất cũng sẽ làm trầm trọng thêm sự thiếu hụt nhân viên trong các lĩnh vực “cần bàn tay con người” như y tế, chăm sóc người già, trẻ em… khiến các bậc cha mẹ Mỹ khó cân bằng được chăm sóc gia đình và công việc.

Mỹ có còn là “vùng đất cơ hội”?

Theo các nghiên cứu, gần một nửa số người nhập cư hợp pháp vào Mỹ giai đoạn 2018-2022 có trình độ đại học. Người nhập cư cũng đóng vai trò then chốt trong đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp nhiều hơn so với công dân Mỹ, khi gần một nửa công ty Fortune 500 năm nay do họ hoặc con cái họ sáng lập.

Tuy nhiên, số sinh viên quốc tế giảm đang khiến nhiều trường đại học thiếu hụt ngân sách. Các start-up công nghệ gặp khó khi nhà sáng lập không thể nhập cảnh, tiếp cận nhà đầu tư hoặc mở rộng hoạt động tại Mỹ.

“Nền kinh tế sẽ nhỏ hơn, kém năng động và ít đa dạng hơn”, giáo sư Exequiel Hernandez (Đại học Pennsylvania) nói.

“Nước Mỹ đang tự làm hoen ố hình ảnh ‘vùng đất cơ hội'”, ông Dan Simpson – lãnh đạo một chuỗi nhà hàng lớn – nhận định, cho rằng ngay cả khi chính sách thay đổi, Mỹ cũng sẽ cần nhiều năm để lấy lại niềm tin từ người tài trên thế giới.

Theo báo NYT, lịch sử cho thấy các đợt siết chặt nhập cư trong thập niên 1920 từng khiến một số ngành kinh tế Mỹ suy giảm, thất nghiệp tăng và đổi mới chững lại. Dù tiền lương có tăng trong ngắn hạn, lợi ích này lại không kéo dài.

Hiện nay, trong bối cảnh dân số Mỹ đang già hóa nhanh, việc cắt giảm nhập cư không chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động, mà còn đe dọa sự tồn tại của nhiều khu vực nông thôn và thành phố hậu công nghiệp vốn dựa vào người nhập cư để duy trì sự phát triển khi nhiều người trẻ rời đi nhưng nhu cầu của người già ở lại gia tăng.

“Đây mới chỉ là năm đầu tiên. Tương lai (nước Mỹ) sắp tới sẽ ra sao?”, một nghị viên địa phương có gốc nhập cư lo ngại.