Những phát hiện khảo cổ gây chấn động thế giới năm 2025

ảnh: Đại học Houston

Từ việc khai quật được lăng mộ hoàng gia, tìm được xác tàu chiến từ đệ nhị thế chiến và giải mã thành công bộ gen Ai Cập cổ đại lâu đời nhất, những phát hiện khảo cổ năm 2025 một lần nữa chứng minh phần lớn lịch sử loài người vẫn còn đang nằm sâu dưới đáy đại dương, trong những khu rừng rậm rạp và sa mạc mênh mông, và tiếp tục chờ đợi được khám phá.

Ngôi mộ của người sáng lập triều đại Maya

Trong gần 40 năm qua, hai nhà khảo cổ Arlen và Diane Chase thuộc Đại học Houston (Mỹ) đã tiến hành khai quật nhiều công trình của nền văn minh Maya cổ đại tại Caracol, ngày nay nằm sâu trong rừng rậm Belize.

Năm 2025, họ công bố một trong những phát hiện lớn nhất trong sự nghiệp nghiên cứu của mình từ trước đến nay: một ngôi mộ hoàng gia có niên đại khoảng 1.700 năm, được xác định vào giai đoạn từ năm 330 đến 350 sau công nguyên.

Các nhà nghiên cứu cho rằng ngôi mộ thuộc về một vị vua nổi tiếng của nền văn minh Maya có tên Te K’ab Chaak. Nếu giả thuyết của họ là đúng và hài cốt bên trong thật sự thuộc về Vua Te K’ab Chaak, đây chính là vị vua sáng lập một triều đại Maya từng cai trị Caracol trong gần 500 năm.

ảnh: bộ du lịch và cổ vật ai cập

Manh mối về nơi đặt lăng mộ Cleopatra

Từ sự trỗi dậy của một triều đại Maya đến sự sụp đổ của vương triều Ptolemaios ở Ai Cập, năm nay các nhà khảo cổ còn thu hoạch một manh mối có thể giúp xác định vị trí lăng mộ của Nữ hoàng Cleopatra.

Suốt 2 thập niên qua, bà Kathleen Martínez, nhà thám hiểm của Tạp chí National Geographic đã kiên trì tìm kiếm nơi an nghỉ cuối cùng của Cleopatra bên trong một ngôi đền ít được biết đến có tên Taposiris Magna. Hành trình này đã đưa bà từ ngôi đền, vốn cách Alexandria khoảng 48 km về hướng tây, đến Địa Trung Hải. Tại đây, họ tìm ra một cảng cổ xưa bị chìm có niên đại trùng với thời của nữ hoàng.

Các thợ lặn dưới sự dẫn đầu của nhà nhà thám hiểm Bob Ballard cũng thuộc Tạp chí National Geographic, đã lập bản đồ về những cấu trúc trên thềm biển. Phát hiện mới cho thấy Taposiris Magna không những từng là một trung tâm tôn giáo mà còn là một đầu mối hàng hải quan trọng.

Khám phá mới củng cố giả thuyết cho rằng Nữ hoàng Cleopatra đã chọn Taposiris Magna là nơi xây lăng mộ. Thế nhưng, liệu hài cốt của nữ hoàng có nằm đâu đó ngoài khơi hay không là câu hỏi cần được giải mã trong cuộc nghiên cứu tiếp theo.

Góc khuất sau trận chiến Guadalcanal chết chóc

Bên cạnh cuộc nghiên cứu về Nữ hoàng Cleopatra, nhà thám hiểm Bob Ballard còn dẫn đầu một cuộc thám hiểm biển sâu đến Iron Bottom Sound thuộc quần đảo Solomon nhằm khảo sát các xác tàu bị chìm trong giai đoạn Chiến tranh thế giới thứ hai. Thềm biển nơi đây là mồ chôn của hơn 100 tàu chiến của phe Đồng minh và Nhật Bản bị phá hủy trong Trận chiến đảo Guadalcanal cũng thuộc quần đảo Solomon. Một số xác tàu đã không được nhìn thấy kể từ thập niên 1940.

Trong chuyến thám hiểm này, ông Ballard và các đồng nghiệp trên tàu nghiên cứu E/V Nautilus đã sử dụng các phương tiện điều khiển từ xa khảo sát 13 xác tàu, trong đó có tàu khu trục Teruzuki của Hải quân Đế quốc Nhật Bản và phần mũi tàu bị phá hủy nặng nề của chiến hạm Mỹ USS New Orleans.

Những cuộc thám hiểm này không những giúp sáng tỏ các chi tiết về chiến thuật và diễn biến của cuộc chiến ở Thái Bình Dương, mà còn phơi bày cái giá nhân mạng vô cùng lớn: hơn 27.000 người đã thiệt mạng trong cuộc giao tranh kéo dài 6 tháng nhằm giành quyền kiểm soát đảo Guadalcanal.

ảnh: bộ du lịch và cổ vật ai cập

Tìm được lăng mộ mất tích của pharaoh Thutmose II

Trong khi cuộc tìm kiếm lăng mộ của Nữ hoàng Cleopatra vẫn được tiếp tục, năm nay giới khảo cổ đã tìm được lăng mộ của một vị vua Ai Cập khác. Sau hơn một thế kỷ tìm kiếm, lăng mộ của pharaoh Thutmose II cuối cùng đã được xác định.

Pharaoh Thutmose II trị vì trong giai đoạn từ năm 1493 đến 1479 TCN, thuộc thời kỳ đầu của Vương triều thứ 18. Hoàng hậu của Thutmose II là Hatshepsut, người sau này tự xưng pharaoh và trở thành một trong những nữ hoàng quyền lực nhất lịch sử Ai Cập cổ đại.

Đây là ngôi mộ hoàng gia đầu tiên được phát hiện gần Thung lũng các Vị Vua kể từ thời Pharaoh Tutankhamun, phía tây Luxor. Bên trong lăng mộ, các nhà khảo cổ đã tìm thấy những bức tường khắc chữ tượng hình cùng một trần nhà được trang trí bằng các họa tiết thiên văn tinh xảo.

Giải mã bộ gen Ai Cập cổ và hoàn chỉnh nhất

Bên trong một ngôi mộ được cắt vào sườn đồi đá vôi tại nghĩa địa Nuwyat ở Ai Cập, các nhà khảo cổ đã tìm được một chiếc bình gốm chứa xương của một người đàn ông sống cách đây khoảng 4.500 năm, thuộc thời kỳ Cổ Vương quốc Ai Cập.

Kết quả phân tích di truyền cho thấy khoảng 80% DNA của người đàn ông này có nguồn gốc từ các cộng đồng Bắc Phi thời kỳ đồ đá mới, trong khi 20% còn lại đến từ các quần thể ở Tây Á. 

Nhóm nghiên cứu cũng sử dụng công nghệ quét 3D khuôn mặt để tái dựng diện mạo của ông, nhưng quyết định không tái hiện tóc và màu da vì chưa nắm đủ thông tin.