Phó Chủ tịch Quốc hội: Tránh để cơ chế đặc thù ‘đứng ngoài’ định hướng phát triển chung TP.HCM

Sáng 27-12, HĐND TP.HCM tổ chức hội nghị tổng kết công tác HĐND TP.HCM khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026.

Nhiệm kỳ có nhiều dấu ấn nổi bật

Phát biểu tại đây, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhìn nhận, TP.HCM luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước – là đầu tàu và là cực tăng trưởng không chỉ của khu vực phía Nam mà của cả nước.

“Hội nghị hôm nay không chỉ đơn thuần là nhìn lại nhiệm kỳ 5 năm, mà còn là dấu mốc chính trị quan trọng để đúc kết những bài học thực tiễn quý báu, chuẩn bị tâm thế và nền tảng cho một chặng đường phát triển mới của một siêu đô thị vừa được hình thành sau quyết sách sáp nhập mang tính lịch sử của Quốc hội”- ông Nguyễn Đức Hải đánh giá.

Cũng theo ông Hải, nhiệm kỳ 2021-2026 có nhiều thuận lợi những cũng nhiều khó khăn, khăn thách thức đan xen. Dù vậy, HĐND TP.HCM đã thể hiện rõ bản lĩnh chính trị, tinh thần trách nhiệm cao và sự tận tụy vì nhân dân để thực hiện nhiệm vụ.

Ông đánh giá, hình ảnh các đại biểu gắn bó mật thiết với cử tri, tiếp nhận và xử lý hơn 610.000 tin phản ánh qua Tổng đài 1022, là minh chứng sinh động cho một cơ quan dân cử thực sự gần dân, sát dân, lấy đời sống nhân dân làm trung tâm của mọi quyết sách.

Trong suốt nhiệm kỳ, HĐND TP đã tổ chức 84 kỳ họp, thông qua 1.650 nghị quyết, triển khai 138 chuyên đề giám sát, với quy mô, cường độ rất lớn và cách làm ngày càng thực chất; thảo luận sâu hơn, chất vấn thẳng thắn hơn, giám sát gắn với trách nhiệm và kết quả cuối cùng.

“HĐND TP đã chứng minh được vai trò là lực lượng nòng cốt trong việc hiện thực hóa các cơ chế đặc thù mà Quốc hội giao phó – từ Nghị quyết 54 trước đây, đến Nghị quyết 98 và nay là tâm thế chủ động đón nhận, triển khai Nghị quyết 260 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 và Nghị quyết 222 về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam”- ông Hải đánh giá.

Nhiệm kỳ 2021-2026 cũng ghi dấu một bước ngoặt có ý nghĩa lịch sử, TP.HCM mới hình thành sau sáp nhập tỉnh. TP.HCM trở thành một siêu đô thị với quy mô dân số lớn, hội tụ đầy đủ các trụ cột phát triển của đất nước.

Trong tiến trình chuyển tiếp đặc biệt này, HĐND TP đã thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của mình, chủ động, kịp thời triển khai Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị; trọng tâm là việc xây dựng và đưa vào vận hành Cổng thông tin điện tử HĐND TP, cập nhật, số hóa và tích hợp toàn bộ dữ liệu của HĐND 3 địa phương trước đây…

“Đây là bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa hoạt động của cơ quan dân cử, góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch và hiệu quả quản trị”- ông nói.

Cùng với đó, HĐND TP đã chủ động, tích cực đồng hành cùng UBND TP trong quá trình xây dựng, trình Quốc hội và triển khai Nghị quyết số 260 sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98, phối hợp chặt chẽ với UBND TP trong việc rà soát, xử lý, tháo gỡ những khó khăn, bất cập phát sinh tại các xã, phường, đặc khu khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp.

HĐND TP cũng đã khẩn trương rà soát, hệ thống hóa toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của địa phương… không tạo khoảng trống pháp lý, không làm gián đoạn hoạt động quản lý nhà nước, sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân.

“Đây là những đóng góp rất quan trọng, thể hiện rõ năng lực, bản lĩnh và vai trò trung tâm của cơ quan dân cử trong giai đoạn chuyển tiếp mang tính lịch sử của TP.HCM”- ông nhận xét.

Mỗi nghị quyết thực sự là 1 đòn bẩy thể chế

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nhìn nhận, áp lực của một đô thị đặc biệt, nay là một siêu đô thị, đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi quyết tâm, nỗ lực cao hơn nữa.

“Thực tế, một số chính sách đặc thù vẫn còn độ trễ khi đi vào cuộc sống; công tác giám sát ở những lĩnh vực phức tạp như quy hoạch, đầu tư công, quản lý tài nguyên, môi trường đòi hỏi phải sắc sảo hơn, bám sát hơn, hiệu quả thực tế hơn, thay vì chỉ dừng lại ở quy trình, thủ tục”- ông đánh giá.

Theo ông, đây là những nội dung cần hết sức chú trọng để HĐND TP nhiệm kỳ tới tiếp tục đổi mới và hoàn thiện, nhằm bảo đảm mỗi nghị quyết ban hành thực sự trở thành một đòn bẩy thể chế, giải phóng và phát huy tối đa các nguồn lực phát triển đưa TP.HCM phát triển đúng với vị trí, tiềm năng lợi thế của mình.

Bước sang nhiệm kỳ 2026-2031, trong bối cảnh TP.HCM vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp và mang tầm vóc của một siêu đô thị đặc biệt, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị HĐND TP thực hiện tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031.

Trong đó, phải lựa chọn được những đại biểu tiêu biểu về phẩm chất, trí tuệ, bản lĩnh và tinh thần trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu phát triển của TP trong giai đoạn mới.

HĐND TP cần kịp thời thể chế hóa đầy đủ, hiệu quả các chủ trương, chính sách của Trung ương, nhất là các cơ chế, chính sách đặc thù theo Nghị quyết 98, Nghị quyết 260, Nghị quyết 222 của Quốc hội.

HĐND TP có trách nhiệm chuyển hóa các cơ chế này thành những nghị quyết cụ thể, khả thi, tháo gỡ thực chất các điểm nghẽn về hạ tầng, an sinh xã hội và chất lượng sống của nhân dân.

Trong đó, ông đặc biệt lưu ý cần tránh sự lúng túng, áp dụng không chính xác hoặc không đầy đủ các quy định mới. HĐND TP cần rà soát các nghị quyết để kịp thời sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các nghị quyết thuộc thẩm quyền nhằm cụ thể hóa đầy đủ các Nghị quyết của Quốc hội.

“Đặc biệt, các chính sách quan trọng liên quan đến quy hoạch, quản lý đất đai, tài chính – ngân sách, đầu tư công, thu hút nhà đầu tư chiến lược, phát triển đô thị theo mô hình TOD và tổ chức không gian phát triển mới gắn với các mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội trung và dài hạn của TP… Tránh tình trạng cơ chế đặc thù bị “đứng ngoài” các định hướng phát triển chung ”- ông nhấn mạnh.

Ông Hải cũng đánh giá cao những quyết định được cử tri TP.HCM và dư luận đồng tình trong thời gian qua, như điều chỉnh lại các dự án, dành đất cho không gian công cộng, các thiết chế văn hóa, tạo diện mạo mới cho cảnh quan khu vực trung tâm TP.

Đồng thời, khai thác thế mạnh của lĩnh vực thương mại dịch vụ tại các khu vực Vũng Tàu, Côn Đảo, Cần Giờ, các khu công nghệ cao, trung tâm logistics, đường sắt đô thị, đường bộ kết nối khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và miền đông Nam Bộ.

Cũng theo ông, HĐND TP cần chủ động cụ thể hóa các cơ chế, chính sách liên quan đến khu thương mại tự do trong phạm vi thẩm quyền được giao; chú trọng bảo đảm sự gắn kết giữa khu thương mại tự do với trung tâm tài chính quốc tế và các khu chức năng khác của TP, qua đó tạo lợi thế cạnh tranh tổng hợp cho TP trên bản đồ khu vực và quốc tế.

Song song đó, HĐND TP.HCM cần chú trọng bảo đảm tính công khai, minh bạch và sự tham gia của người dân, doanh nghiệp trong quá trình triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù.

“Do tính chất mới, thí điểm, đặc thù của các chính sách nên HĐND TP cần tăng cường phối hợp chặt chẽ với UBND TP và các cơ quan Trung ương trong quá trình triển khai các Nghị quyết của Quốc hội, chủ động phản ánh những vướng mắc trong quá trình thực hiện, kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh, bổ sung hoặc hướng dẫn cụ thể nhằm bảo đảm việc thí điểm diễn ra thông suốt, đúng định hướng”- ông gợi mở.

Chủ động đổi mới, kịp thời xử lý các vướng mắc

Trong thời điểm thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp và bối cảnh TP sau sáp nhập, ông Hải cho rằng HĐND TP phải thực sự là trụ cột dân chủ – pháp lý gắn với chuyển đổi số, bảo đảm sự thống nhất, thông suốt trong tổ chức và điều hành, không để phát sinh khoảng trống trách nhiệm hay chồng chéo thẩm quyền.

Trên cơ sở đó, tiếp tục phát huy vai trò tiên phong trong triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị; trọng tâm là hoàn thiện, vận hành hiệu quả Cổng thông tin điện tử HĐND TP, tích hợp, liên thông dữ liệu của 3 địa phương trước đây với 168 xã, phường, đặc khu, phục vụ công khai thông tin, điều hành, hội họp trực tuyến và biểu quyết kỳ họp.

Tiếp chủ động rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật, kịp thời xử lý các vướng mắc phát sinh ở cơ sở, tạo nền tảng thể chế ổn định, hiện đại và thích ứng cho sự phát triển bền vững của TP. Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát theo hướng giám sát kiến tạo, giám sát đến cùng kết quả thực tế.

“Cần phát huy đầy đủ vai trò đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân, giữ vững và nâng cao chất lượng kênh đối thoại, tiếp xúc cử tri, xử lý đơn thư, phản ánh trung thực tiếng nói từ cơ sở trong điều kiện quản trị đô thị ngày càng phức tạp”- ông nói.

Trong khí thế mới của đất nước trước thềm Xuân Bính Ngọ 2026, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải bày tỏ tin tưởng HĐND TP.HCM sẽ tiếp tục phát huy truyền thống năng động, đổi mới và bản lĩnh, giữ vững vai trò là điểm tựa pháp lý của chính quyền địa phương hai cấp, là nơi hội tụ và lan tỏa ý chí, nguyện vọng của nhân dân, góp phần xây dựng TP.HCM văn minh, hiện đại, nghĩa tình và phát triển bền vững trong giai đoạn mới.