Phục hồi chức năng cho người bệnh thoái hóa thắt lưng

Thoái hóa thắt lưng là bệnh lý xương khớp mạn tính, xảy ra khi các khớp cột sống vùng lưng dưới bị hao mòn, làm tổn thương đĩa đệm, màng hoạt dịch, có thể hình thành gai xương gây đau âm ỉ, yếu cơ, hạn chế vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày. Bệnh được điều trị bằng thuốc nội khoa, phẫu thuật khi có chỉ định nhưng phải luôn kết hợp với vật lý trị liệu và phục hồi chức năng để đạt được hiệu quả cao nhất.

Thạc sĩ Trần Văn Dần, khoa Vật lý trị liệu và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết vật lý trị liệu và phục hồi chức năng là một phần quan trọng của phác đồ điều trị thoái hóa thắt lưng. Nếu bỏ qua, bệnh có thể tái phát, tiến triển nặng hơn, dẫn đến biến chứng hẹp ống sống, thoát vị đĩa đệm, teo cơ hoặc giảm khả năng vận động lâu dài.

Dưới đây là một số phương pháp vật lý trị liệu và phục hồi chức năng phổ biến cho người bệnh thoái hóa thắt lưng.

Các bài tập, động tác chuyên biệt được chuyên gia vật lý trị liệu thiết kế cá nhân hóa theo tình trạng bệnh nhân để kiểm soát triệu chứng và hạn chế tái phát sau điều trị nội, ngoại khoa. Thông thường, các bài tập này nhắm đến tăng cường sức mạnh cơ – thần kinh của nhóm cơ vùng bụng và lưng dưới, nâng đỡ cột sống tốt hơn, cải thiện khả năng phối hợp vận động. Một số động tác cũng giúp giảm đau, cải thiện biên độ vận động và tăng sức mạnh cơ lưng cho người bị thoái hóa thắt lưng, duy trì sự linh hoạt của cột sống để người bệnh có thể cúi, xoay, nghiêng, vặn mình dễ dàng hơn.

Vật lý trị liệu cột sống gồm nhiều kỹ thuật khác nhau như vận động, kéo giãn cột sống, chiếu laser, sóng ngắn hoặc siêu âm trị liệu… Các phương pháp này có tác dụng giảm co cứng cơ, kích thích tuần hoàn từ đó hỗ trợ đĩa đệm và mô mềm hồi phục. Phục hồi chức năng thoái hóa cột sống bằng vật lý trị liệu kết hợp với tập luyện cho hiệu quả rõ rệt hơn so với áp dụng đơn lẻ từng phương pháp.

Liệu pháp nhiệt như chườm nóng, tắm khoáng hoặc nhiệt trị liệu bằng tia hồng ngoại tăng tuần hoàn máu, giảm co thắt cơ và xoa dịu cơn đau vùng thắt lưng. Đây là phương pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả hỗ trợ rõ rệt, thường được áp dụng song song với các bài tập vật lý trị liệu trong phục hồi chức năng cột sống thắt lưng.

Điện trị liệu sử dụng nhiều dòng điện khác nhau phù hợp với từng bệnh nhân giúp giảm đau, tăng tuần hoàn trực tiếp vào vùng thắt lưng bị tổn thương. Phương pháp này có thể giảm đau nhanh, giảm tác dụng phụ toàn thân, bổ trợ trong phục hồi chức năng cột sống thắt lưng, nhất là ở giai đoạn cần kiểm soát triệu chứng nhanh.

Xoa bóp giúp thư giãn cơ, giảm áp lực lên các đốt sống và cải thiện lưu thông khí huyết. Một số động tác xoa bóp hỗ trợ tăng biên độ vận động và cải thiện sự phân bố lực lên cột sống thắt lưng. Tuy nhiên, phương pháp này cần người có chuyên môn vật lý trị liệu hoặc bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn.

Sử dụng các dụng cụ, thiết bị hỗ trợ như đai lưng, nẹp chỉnh tư thế hay ghế hỗ trợ có thể giảm tải áp lực lên cột sống khi kèm theo các tổn thương khác. Các thiết bị tập phục hồi chuyên dụng như bóng tập, dây kháng lực, thiết bị treo dây cũng thường được sử dụng trong phục hồi chức năng thoái hóa cột sống nhằm tăng cường sự ổn định và sức mạnh cơ vùng lưng dưới.

Thạc sĩ Dần lưu ý để vật lý trị liệu – phục hồi chức năng thoái hóa cột sống thắt lưng đạt hiệu quả tối ưu, người bệnh nên tuân thủ phác đồ điều trị. Không tự bỏ giữa chừng, không lạm dụng, giảm liều vì có thể làm chậm tiến trình hồi phục hoặc làm bệnh tái phát nặng hơn.

Người bệnh cần tái khám định kỳ, nhất là khi xuất hiện các dấu hiệu đau bất thường hoặc triệu chứng tiến triển nặng hơn. Cần chú ý đến thói quen sinh hoạt hàng ngày, điều chỉnh tư thế ngồi đúng, tránh ngồi lâu, tránh nâng vật nặng sai tư thế làm tăng áp lực lên đĩa đệm và các đốt sống thắt lưng, có thể khiến bệnh tăng nặng, giảm hiệu quả điều trị.

Thanh Long