Thiếu nhân sự, Ukraine điều chuyên gia không quân sang bộ binh?

Trong bối cảnh thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực ở tiền tuyến, phải ứng phó với quân số áp đảo của Nga, có thông tin cho rằng Ukraine đã phải huy động cả các chuyên gia không quân vào lực lượng bộ binh nhằm bù đắp tổn thất.

Việc này bị các binh sĩ và chuyên gia chỉ trích là “lãng phí” nguồn nhân lực có kỹ năng, và mất nhiều năm để đào tạo chuyên sâu. Giải pháp ngắn hạn này thường dẫn đến thương vong nặng nề cho các chuyên gia, theo tờ Kyiv Independent.

Khi binh sĩ, chuyên gia không quân thành bộ binh…

Ngày 14-1, một đoạn video dài gần 3 phút được đăng tải, trong đó, khoảng một chục nhân viên kỹ thuật quân sự thuộc Không quân Ukraine xuất hiện. Một trong số các kỹ thuật viên này đọc to thông điệp về điều mà họ gọi là “một thách thức thực sự” có thể “phá hủy nền tảng của lực lượng không quân” Ukraine.

“Từ năm 2014, chúng tôi đã chuẩn bị và bảo trì máy bay, đảm bảo các nhiệm vụ chiến đấu trong điều kiện khó khăn nhất, cả ngày lẫn đêm, bảo vệ quê hương khỏi các thế lực thù địch” – một nhân viên kỹ thuật quân sự nói trong video.

Nhóm chuyên gia không quân trên cho biết gần như toàn bộ kỹ thuật viên hàng không và kỹ thuật đã bị điều động sang lực lượng bộ binh. “Điều này đồng nghĩa chúng ta sẽ không còn nhân lực kỹ thuật để bảo trì máy bay” – binh sĩ nói trong đoạn phim.

Theo lời nhóm này, bộ chỉ huy quân sự Ukraine đang cố gắng điều động 218 chuyên gia sang bộ binh, và trước đó đã chuyển 250 người.

Tờ Ukrainska Pravda của Ukraine đưa tin rằng Tổng tư lệnh quân đội Ukraine – ông Oleksandr Syrskyi ngày 11-1 đã ra lệnh điều động hơn 5.000 nhân sự thuộc Không quân sang các đơn vị Lục quân.

Một sĩ quan cấp cao của Không quân, trả lời ẩn danh, rằng việc điều chuyển này bắt đầu từ mùa xuân năm 2024 và hiện đã ở “mức độ nghiêm trọng” với tỉ lệ nhân sự trong các đơn vị giảm xuống còn 50%.

Một binh sĩ không quân (yêu cầu giấu tên) chia sẻ với Kyiv Independent một bức tranh còn u ám hơn. Binh sĩ này nói rằng khoảng vài nghìn binh sĩ không quân đã bị điều chuyển sang bộ binh kể từ khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát. Trong số này, khoảng 40% đã thiệt mạng và 40% bị thương ngay trong những ngày đầu tiên trên chiến trường.

Người lính này nhấn mạnh rằng binh sĩ không quân bị điều động sang bộ binh thường là những binh sĩ đã trải qua khoảng bốn năm đào tạo không quân, và tích lũy kiến thức qua nhiều năm phục vụ. Tình trạng này không chỉ làm giảm sút tinh thần mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực chiến đấu.

Phản ứng của chính quyền Ukraine

Ngày 14-1, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã trấn an dư luận rằng những đợt điều chuyển như vậy sẽ không diễn ra.

“Hôm nay có rất nhiều lo ngại và tranh luận liên quan đến những đợt tái bố trí này. Tôi đã yêu cầu giải thích rõ ràng với người dân và không được giảm số lượng các chuyên gia quan trọng đối với Không quân, bao gồm hàng không, phòng không và các đơn vị hỏa lực cơ động” – ông Zelensky nói.

Cùng ngày, Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine cũng khẳng định rằng “không có kế hoạch nào để điều chuyển các chuyên gia kỹ thuật và hàng không thuộc Không quân sang các đơn vị bộ binh”.

Thay vào đó, bộ này nói rằng Không quân của quân đội Ukraine đang tăng cường số lượng nhân sự kỹ thuật và phi công.

Thừa nhận rằng tình hình ở tiền tuyến “không hề dễ dàng” và “nhiều khu vực thiếu bộ binh”, Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine cho biết việc điều chuyển một số nhân sự là “một bước đi cần thiết” nhằm củng cố hệ thống phòng thủ bằng cách tăng cường các lữ đoàn chiến đấu với binh sĩ từ các nhánh khác của quân đội.

Tuy nhiên, bộ này nhấn mạnh rằng Tướng Syrskyi đã cấm điều chuyển các chuyên gia công nghệ cao và những người được đào tạo ở nước ngoài.

Vô lý hay hợp tình?

Hiểu được sự phức tạp của vấn đề, một số binh sĩ vẫn tỏ ra bi quan về khả năng cải thiện tình hình trong tương lai.

Theo chia sẻ của một binh sĩ không quân, lệnh từ cấp trên đưa xuống chỉ yêu cầu điều chuyển một số lượng nhất định từ các đơn vị chuyên gia, và chỉ huy địa phương phải chọn người để gửi đi. Điều này thường rất khó khăn vì “chúng tôi cần tất cả mọi người” nhưng lại không có nhân sự bổ sung.

“Có lẽ đối với các lãnh đạo quân đội, đó chỉ là con số” – người lính nói, nhấn mạnh cần có cơ chế “trách nhiệm và minh bạch” đối với các tướng lĩnh đưa ra quyết định.

Ông Glen Grant – một cựu trung tá quân đội Anh từng cố vấn cho Bộ Quốc phòng Ukraine và theo sát các vấn đề quân sự tại nước này – cho rằng các vấn đề quản lý nguồn lực vẫn tồn tại do thiếu các tướng lĩnh có năng lực và không rút được kinh nghiệm từ sai lầm.

“Bạn không thể đưa các kỹ thuật viên vào nơi nguy hiểm vì quân đội cần họ trong các nhiệm vụ chuyên môn. Bạn có thể củng cố một khu vực, nhưng lại làm suy yếu khu vực khác, dẫn đến tình trạng mất cân bằng. Cuối cùng, bạn không chỉ mất mát mà thậm chí còn tệ hơn gấp đôi vì có thể mất luôn các kỹ thuật viên” – ông Grant cảnh báo.

Trang web giám sát chiến tranh DeepState của Ukraine đã nhận được hàng trăm báo cáo từ binh sĩ liên quan việc điều chuyển các chuyên gia Không quân và Phòng không sang bộ binh. Trang web lưu ý rằng nhiều người chỉ được huấn luyện vài ngày trước khi gia nhập các lữ đoàn, và “tình hình tại đây không hề tốt đẹp”.

“Việc cố tình điều động các chuyên gia có kỹ năng, kiến thức và kinh nghiệm đặc biệt, cũng như sự vắng mặt của họ, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của đơn vị” – DeepState viết trên Telegram.

Gọi hiện tượng này là “vô lý”, DeepState khẳng định hiệu quả của việc điều chuyển chuyên gia sang bộ binh “luôn ở mức tối thiểu” và cũng dẫn đến việc mất đi những binh sĩ từng được đào tạo chuyên sâu ở nước ngoài.

Trong khi đó, chuyên gia quân sự người Ukraine – ông Mykhailo Zhyrokhov tỏ ra nghi ngờ về thông tin chuyên gia không quân bị điều chuyển sang bộ binh như các binh sĩ báo cáo.

Vị chuyên gia lập luận rằng tình hình “không rõ ràng” vì không có xác nhận rằng số lượng này thực sự được điều động ra chiến hào tiền tuyến. Ông Zhyrokhov cho rằng lãnh đạo quân đội Ukraine sẽ “tự bắn vào chân mình” nếu “phá hủy lực lượng không quân”.

Tuy nhiên, ông Zhyrokhov giải thích rằng với việc Không quân đang dần chuyển đổi các mô hình máy bay từ thời Liên Xô sang phiên bản phương Tây, có một lượng dư thừa các chuyên gia chỉ quen thuộc với các mẫu cũ. Những người này, nếu không có chiến sự, có thể đã bị đưa vào lực lượng dự bị.

Nhắc đến các binh sĩ không quân đã tham gia chiến đấu ở những điểm nóng phía đông trong năm 2023, ông Zhyrokhov cho rằng quân nhân không quân phải nhanh chóng làm quen với thực tế khốc liệt của chiến sự, giống như những người dân thường buộc phải trở thành binh sĩ.

“Trong thời chiến, những trường hợp như vậy đã, đang và sẽ tiếp tục xảy ra” – ông Zhyrokhov nêu quan điểm.